Kwaliteit leefomgeving
Ambitieus én haalbaar transformeren
Binnenstedelijke gebiedstransformaties bieden kans om ook andere opgaven aan te pakken. Maar hoe zorg je dat je ambities haalbaar blijven? Welke middelen kun je als gemeente inzetten? En hoe betrek je marktpartijen bij je ambities? Op 8 september organiseerde het programma Stedelijke Transformatie een themasessie over ambitieus en haalbaar transformeren. Hierin vertelden onder meer de gemeenten Tilburg en Zutphen hoe zij hun ambities werkelijkheid maken en gaf BPD Gebiedsontwikkeling zeven geboden voor gemeenten mee. Lees meer
Maatschappelijke meerwaarde bij gebiedsontwikkelingen
Nederlandse steden veranderen in sneltreinvaart. De woningbouwopgave, verduurzaming van bestaande gebouwen en effecten van online winkelen hebben een enorme impact op onze omgeving. Vaak gaan de ontwikkelingen zo snel, dat het lijkt alsof er geen ruimte is voor maatschappelijke initiatieven. Willen we dit soort groepen en voorzieningen wél faciliteren, dan moeten we echt anders kijken naar de financiering en beoordeling van ontwikkelingen. Hoe dan? Lees meer
De stad van de toekomst - hier en nu
Hoe kunnen de grote transities waar wij als maatschappij voor staan, meehelpen aantrekkelijke en toekomstbestendige stedelijke milieus te creëren? Dit was de centrale vraag van het onderzoek ‘De stad van de toekomst’. Tijdens een online themasessie deelden BNA Onderzoek en de Vereniging Deltametropool de lessons learned. Lees meer
Samenwerking woningcorporaties en ontwikkelaars brengt meer sociale woningbouw
Hoe kun je, ondanks de beperkte mogelijkheden als woningcorporatie, het tekort aan sociale woningen verkleinen? Wanneer de gemeente geen actief grondbeleid in transformatiegebieden voert, kun je proberen samen met ontwikkelaars toch de gewenste sociale huur toe te voegen. Hoe werkt dat dan? Bob van Ree (Stichting de Alliantie Ontwikkeling), Marnix van Delft en Rosalie de Boer (Synchroon) vertellen over hun samenwerking in Amsterdam. Lees meer
Virtueel projectbezoek: Centrumkwadraat Enschede
Bereikbaarheid, duurzaamheid en leefbaarheid zijn sleutelwoorden in de gebiedsontwikkeling rondom het station in Enschede. Ontwikkelmanager Edwin Smits en stedenbouwkundige Maarten Hanekamp nemen u mee naar een aantal van de ontwikkelingen in Centrumkwadraat. Lees meer
"Functiemenging maakt steden leuker, al hoeft het niet overal gezellig"
Veel stedelijke transformaties hebben een gemengd woon-werkmilieu als eindbeeld. Het scheiden van functies, sinds de 19e eeuw de vaste reflex van de planologen en stedenbouwkundigen, is niet langer een vanzelfsprekendheid. “Of je nou een dorp, stad of metropool neemt, elke plek wordt leuker door functiemenging” aldus rijksadviseur en architect Daan Zandbelt in een webinar over de Guiding Principles Metro Mix. Lees meer
Hoe laat je wijken meeliften op gebiedsontwikkeling?
Hoe zorg je dat een wijk baat heeft van de gebiedsontwikkelingen die in de buurt plaatsvinden? Hoe maak je hier één integraal, vitaal geheel van? Daarover vertellen Kirsten van de Meeberg en Robin van Ammerlaan (Over Morgen) en Matthijs de Jongh (gemeente Amersfoort). Lees meer
Kunnen stationsgebieden gebiedsontwikkeling versnellen?
Stationslocaties zijn vaak ideale plekken voor aantrekkelijke woon- en werkgebieden. Toch is verdichting en herontwikkeling bij stationslocaties vaak een complexe opgave. Leonoor Vesseur (NS Stations), Judith van Wijk (TwynstraGudde) en Jethro Michel en Jeroen van Lemmen (gemeente Woerden) vertellen dat dit soort knooppunten ook enorme kansen bieden. Lees meer
Werken aan de inclusieve stad: hoe dan?
We moeten niet alleen woningen bouwen in Nederland; we moeten ook werken aan de inclusieve stad en oog hebben voor thema’s als gentrificatie, segregatie en het middensegment. Edwin Buitelaar (Planbureau voor de Leefomgeving en Universiteit van Utrecht), Monique Tetteroo (Bouwinvest) en Mirjam Fokkema (Platform31) vertellen hoe je kunt kijken naar en werken aan de inclusieve stad. Lees meer
Is er leven na de V&D in de middelgrote stad?
In de gemeente Oss is het gat dat de V&D in het stadshart achterliet ‘omgedacht’ tot kans. Dat gat biedt ruimte voor een nieuwe identiteit en toekomstbestendigheid. Tijdens het derde jaarcongres Stedelijke Transformatie laat de gemeente, samen met Platform31, zien hoe je als middelgrote stad transformeert en kansen creëert: bepaal je toekomststrategie en neem de tijd voor conceptontwikkeling. Lees meer
Excursie door De Nieuwe Stad
Hoe kunnen we een leegstaand bedrijventerrein transformeren naar een levendig stuk stad? En dan het liefst naar een dynamische microstad met ruimte voor werken, leren en leven? Dit vraagstuk staat centraal bij de herontwikkeling van het bedrijventerrein rondom de Prodentfabriek in Amersfoort. Tijdens het derde jaarcongres Stedelijke Transformatie vertellen Mendel van Robbers van Schipper Bosch en Frank Hazeleger van Ontwikkelingsmaatschappij Utrecht (OMU) over de ontwikkeling van dit nieuwe stukje stad. Lees meer
Iconen als aanjagers van stedelijke transformatie
Iconische bouwwerken zorgen voor mooie plaatjes. Maar ze zijn meer dan voer voor foto’s; iconen kunnen een plek op de kaart zetten en een aanjager vormen voor stedelijke transformatie. Volgens Wouter Jan Verheul (TU Delft, vakgroep Gebiedsontwikkeling), auteur van Stedelijke iconen: het ontstaan van beeldbepalende projecten tussen betoog en beton, moeten we voorbij de ansichtkaartwaarde kijken naar de bredere waarde van iconen. Peter Kuenzli (Gideon Consult) en Christiaan Cooiman (Heijmans) sluiten zich hierbij aan. Lees meer
De SDG’s als kompas bij stedelijke transformatie
De Sustainable Development Goals geven richting aan het mondiale streven om van de wereld een betere plek te maken. Stedelijke transformaties kunnen daar een belangrijke bijdrage aan leveren. Daarvan is Bas van de Griendt (Stratego Advies) overtuigd. Samen met Jos Sentel (Syntrus Achmea Real Estate & Finance) en Marcel Herms (gemeente Utrecht) daagde hij tijdens het jaarcongres Stedelijke Transformatie deelnemers uit om de vertaalslag naar de gebouwde omgeving te maken. Lees meer
Een beperkte rolopvatting of opgaven verbinden bij gebiedsontwikkeling?
Blijf je op basis van een helder afgebakend masterplan consistent vasthouden aan een strak vooraf geformuleerd doel? Of kies je voor een open, wendbare strategie en summier verwoord en verbeeld raamwerk en weet je gaandeweg nieuwe of andere opgaven te verbinden? Bij gebiedsontwikkeling lijken zowel wendbaarheid en adaptiviteit als een helder plan van belang. Hoe ga je om met deze (schijnbare) tegenstelling? Lees meer
“Haal pioniers naar het gebied om gebiedstransformaties te versnellen”
Tot 2030 groeit Amersfoort met ongeveer 1000 woningen per jaar. Maar hoe zorgt de gemeente voor toekomstbestendige woningen, die energieneutraal en betaalbaar zijn? Hierover vertelt Astrid Janssen (wethouder gemeente Amersfoort). Lees meer
Inrichting openbare ruimte als transformatiemotor in Amersfoort
Welk effect heeft de herinrichting van het stationsgebied op de omliggende bebouwde omgeving en functies? Tijdens het derde jaarcongres Stedelijke Transformatie bracht een excursie door het Amersfoortse stationsgebied antwoorden op deze vraag. Arno Goossens en Dirk Hölzer van de gemeente Amersfoort lieten bezoekers zien welke impact de transformatie in hun stad teweegbracht. Lees meer
Stedelijke transformatie met een knipoog naar het verleden
De binnenstad en de spoorzone in Zwolle zijn volop in ontwikkeling. De gemeente stelde een strategische agenda op, om doelen en ambities voor beide gebieden vast te leggen. Deze visie is uitgewerkt naar een heldere koers, waarin het bijvoorbeeld gaat over het autoluw maken van de binnenstad, veiligheid, toegankelijkheid en leefbaarheid. Lees meer
Knelpunten met kansen bij stedelijke transformatie
Bij de transformatie van stedelijke gebieden is het heel makkelijk om jezelf klem te denken. Ontwikkeling stokt of vertraagt wanneer je opgaven stapelt tot onhandelbare kluwen of je focust op problemen als versnipperd eigendom, de energietransitie en beperkte ruimte. Omdenken is dan het toverwoord. Want wie kritisch kijkt naar de knelpunten, moet ook de kansen zien. Een voorzet van hoe je gaat van ‘ja-maar’ naar ‘ja-en’. Lees meer
Op verzoek industrieel erfgoed hergebruiken in Tilburg
Ooit was het een verborgen gedeelte van Tilburg, afgesloten met een hek. Nu is de oude werkplaats van de NS, waar eens locomotieven en motoren werden ontwikkeld en getest, de plek waar een toonaangevend transformatieproject plaatsvindt. Anouk Thijssen van de gemeente Tilburg vertelt over de succesvolle herontwikkeling van dit deel van het stadscentrum met behoud van bestaande monumentale gebouwen. Lees meer
‘Oliemannetjes’ helpen bij vastgelopen gebiedsontwikkeling
De omvangrijke woningbouwvraagstukken en complexe integrale gebiedsontwikkelingen vragen nogal wat organiserend vermogen van gemeenten. Hoe houd je rekening met de behoeften van inwoners én de belangen van de diverse partijen? Hoe kun je met dezelfde capaciteit versnellen om te voldoen aan de grote woningvraag? Het Expertteam Woningbouw van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) schiet gemeenten te hulp met maatwerkoplossingen voor concrete woningbouwvraagstukken. Lees meer
Gezond stedelijk leven voor iedereen
De gemeente Utrecht verwacht de komende jaren een bevolkingsgroei van ruim vijftigduizend bewoners. Maar hoe kun je rekening houden met die groei door én te verdichten om aan de huidige woonvraag te voldoen én de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren én te werken aan een gezond stedelijk leven voor iedereen? Daarover vertelde Ellen Peeters, adviseur gezonde leefomgeving van de gemeente Utrecht, op het jaarcongres Stedelijke Transformatie. Lees meer
Transitie en transformatie in Zaanstad: mitsen, maren én momentum pakken!
De binnenstedelijke woningbouwopgave en de transitie naar energieneutraal gaan in de transformatielocaties in Zaanstad-Midden en Zaandam-Oost hand in hand. Waar opgaves samenkomen en wrijven, ontstaat warmte. Of in het geval van Zaanstad: een open warmtenet, in eerste instantie gevoed door een nieuwe biomassacentrale. Marie-Louise Sanders (gemeente Zaanstad) en Leonie Schaart (ontwikkelaar Firan) vertellen hoe Zaanstad complexiteit, onzekerheid én momentum benut. Lees meer
Verdichten van Leiden tot Dordt
Tot 2040 zijn tussen Leiden en Dordt 240.000 extra woningen gepland. De acht betrokken gemeenten, provincie Zuid-Holland en de metropoolregio Rotterdam Den Haag zijn het met elkaar eens dat maar liefst 80 procent van die opgave binnenstedelijk gebouwd moet worden, waarvan 170.000 langs het spoor. Zij werken sinds 2017 samen in de Zuid-Hollandse Verstedelijkingsalliantie. Mariëlle Overboom, strategisch adviseur RO bij de gemeente Dordrecht, vertelt over deze monsteropgave. Lees meer
De woningmarkt in provincie Utrecht: een wicked problem
Simpelweg huizen uit de grond stampen om het woningtekort op te lossen, dat is natuurlijk geen duurzame oplossing. Maar ze moeten er wel komen, en snel. Daarbij moet rekening worden gehouden met tal van opgaven, waaronder de energietransitie, mobiliteit en economie. Dit vraagt om samenwerking van veel stakeholders, innovatie en maatwerk. De provincie Utrecht besloot om dit wicked problem bij de horens te vatten en samen met gemeenten, marktpartijen en woningcorporaties naar een oplossing te zoeken, vertelt Menno Smit, projectleider binnenstedelijke ontwikkeling van de provincie Utrecht. Lees meer
Sterke keuzes, tweehandigheid en slim samenwerken vereist voor stedelijke transformatie
Hoe ga je om met de complexe opgave van stedelijke transformatie? Over die vraag bogen meer dan 25 bestuurders van gemeenten, provincies en marktpartijen zich tijdens de bestuurderslunch op het tweede jaarcongres Stedelijke Transformatie. Doel van de bestuurderslunch was met diverse bestuurders te verkennen wat nodig is om transformaties en maatschappelijke opgaven aan elkaar te koppelen: wat vraagt dat van alle betrokken partijen qua inzet, expertise en samenwerking? Lees meer
Starten met gebiedstransformatie: richting geven en verbinden in een complexe omgeving
Stedelijke transformaties beginnen nooit from scratch. Binnen een reeds bestaand gebied moet je tot een transformatie komen, en dat is best ingewikkeld. Zo’n gebied kent al vaak een hoop gerealiseerde en ongerealiseerde plannen uit het verleden, verschillende functies en eigenaren, meerdere ruimteclaims en (beleids)opgaven voor het gebied. Waar begin je dan? Op basis van diverse casestudies vertellen Tom Daamen en Wouter Jan Verheul van de TU Delft hoe te starten met gebiedstransformatie. Lees meer
Den Haag als stad van de toekomst
Het multidisciplinaire team All Inclusive City heeft voor het Central Innovation District van Den Haag een inclusief plan uitgewerkt dat op veel vlakken scoort. Zo wordt in de ontwerpstudie de bereikbaarheid vergroot én meer gebruikskwaliteit toegevoegd aan de publieke ruimte. Het vertrekpunt is de schaal van de omgeving zelf door een betere verbinding met omliggende wijken, inclusief nieuwe knooppunten. Dit draagt bij aan de realisatie van een inclusieve stad. Marie-Laure Hoedemakers en Leon Emmen van het team All Inclusive City vertellen over het plan. Lees meer
Barrières worden kansen achter station Eindhoven
Ontwerpteam Urban Arcipelago omarmde voor het BNA-onderzoek De stad van de toekomst de barrières van Fellenoord, de noordkant van station Eindhoven, en boog ze om tot kansen. Het multidisciplinaire team onderzocht in haar ontwerpstudie hoe je het gebied kunt transformeren tot een knooppunt met betekenis voor de stad en de verschillende campussen in de Eindhovense periferie. Met ruimte voor wonen, groen en reizen. Volgens teamleider Mauro Parravicini de ideale kans om waarde en kwaliteit toe te voegen aan een plek die daar eigenlijk niet voor geschikt lijkt. Lees meer
Klimaatbestendige transformaties in Breda en Heerhugowaard
Het klimaat is aan het veranderen. We merken het aan lange droge periodes en aan extreme regenbuien. Steden moeten met het klimaat mee veranderen om voorbereid te zijn op deze weerextremen in de toekomst. Maar welke aanpassingen zijn daarvoor nodig in de ruimte en samenleving? Voorbeelden uit Breda en Heerhugowaard laten zien hoe je zorgt voor klimaatbestendige gebiedstransformaties. Lees meer
Gezond verdichten in Utrecht
Hoe kan een gemeente én verdichten om aan de huidige woonvraag te voldoen én de kwaliteit van de leefomgeving verbeteren én de gezondheid van de burger centraal stellen? Ellen Peeters van de gemeente Utrecht legt uit hoe de stad ambities stapelt door gezondheid een plek te geven in ruimtelijke plannen. Aan de hand van de ontwikkeling van het Smakkelaarsveld spreken Heleen Wijtmans, projectleider bij de gemeente en Arda Basak, vastgoed ontwikkelaar bij Lingotto over hun samenwerking bij de transformatie van de Utrechtse stationsomgeving. Lees meer
Een snelkookpan voor transformaties
“We moeten het niet klein en behapbaar maken dit keer, maar juist de complexiteit omarmen en maatschappelijke opgaven – en dus kansen – toevoegen. Maar hoe?” Voorzitter Jop Fackeldey zet de paneldiscussie op het jaarcongres Stedelijke Transformatie meteen op scherp. Samen met Co Verdaas, Marja Appelman, Paul de Beer en Desirée Uitzetter denkt hij hardop na over hoe we ruimtelijke opgaven kunnen ombuigen naar oplossingen. Lees meer
Meer ruimte voor wonen betekent meer ruimte voor kwaliteit
“Met binnenstedelijke transformaties voegen we niet alleen woningen, maar ook kwaliteit toe aan onze steden.” Hoopvol opent voorzitter van het programma Stedelijke Transformatie Jop Fackeldey het tweede jaarcongres op 14 februari in het Evoluon in Eindhoven. Stedelijke transformatie betekent namelijk niet alleen meer ruimte voor wonen. Het biedt ook ruimte om andere maatschappelijke opgaven op te pakken en de leefbaarheid te vergoten. En dat daar samenwerking, uitwisseling en slimme oplossingen voor nodig zijn weten de bijna 500 aanwezigen die werken aan transformatieprojecten als geen ander. Lees meer
Slim stapelen van ambities en opgaven in Utrecht
Naast de woningbouwopgave heeft Nederland nog meer prangende opgaven. We moeten bijvoorbeeld verduurzamen, werken aan klimaatadaptatie en van het gas af. Daarnaast willen we liefst ook circulair bouwen en groene, gezonde en veilige wijken creëren, waar wonen betaalbaar is en waar bijvoorbeeld ook kwetsbare ouderen goed zelfstandig kunnen wonen. Utrecht kiest duidelijk voor het stapelen van die mooie ambities en noodzakelijke opgaven in de transformatie van de Merwedekanaalzone. Wat levert dat op? Lees meer
Organisch én met succes sturen op kwaliteit in Woerden
Tijdens de themasessie Kwaliteit van plan vertelde projectleider Jeroen van Lemmen dat Woerden het noordelijk deel van bedrijventerrein Middelland organisch wil laten transformeren tot een levendig woon-werkgebied. Om kwaliteit te garanderen, wordt daarbij een spinnenwebdiagram ingezet. Een halfjaar later blijkt de aanpak van de gemeente succesvol: de eerste initiatieven zijn een feit. Bovendien werkt de gemeente nu aan de opzet van een gebiedsfonds voor de transformatie – met dank aan de provincie Utrecht en het Rijk. Lees meer
“We zoeken partijen die mét ons en elkaar een vernieuwend binnenstedelijk programma willen realiseren”
In Breda heeft de stedelijke transformatie veel economische, sociale, culturele en fysieke dimensies. Zeker in de centrumlocaties van de stad worden stedelijke functies samengebracht. Daarbij is water een belangrijke bindende factor; het rivierlandschap zorgt volgens wethouder Paul de Beer zelfs voor meer intensieve samenwerking om de binnenstedelijke transformatie te doen slagen. Lees meer
Duurzame gebiedsontwikkeling: kwaliteit van plan én proces!
Tijdens de tweede themasessie Kwaliteit van plan serveert Henk Puylaert van adviesbureau H2Ruimte vijf richtinggevende principes, die samen een kompas vormen dat wijst richting een duurzame gebiedsontwikkeling. Duurzame gebiedsontwikkeling is in de ogen van Puylaert vooral zélf nadenken, niet klakkeloos anderen kopiëren. “Het betekent voor mij niet veel meer dan je verstand gebruiken. Duurzaam handelen is slim handelen.” Maar hoe doe je dat? Lees meer
Kwaliteit is problemen vertalen in kansen voor de (fysieke) omgeving
Bij binnenstedelijke gebiedstransformaties staat de kwaliteit van plan snel onder druk. Bijvoorbeeld door urgentie, optimalisaties om de haalbaarheid te vergroten, uiteenlopende belangen en een intensiever gebruik van het gebied. Hoe houd je dan de kwaliteit van het plan hoog? Tijdens de themasessie Kwaliteit van Plan bekeek het Ontwerpteam (O-team) van het ministerie van BZK samen met deelnemers naar het kwaliteitsaspect bij concrete transformatieplannen uit Woerden en Heerlen. Lees meer
“Kwaliteit ontstaat in de harten van mensen”
Bij binnenstedelijke gebiedstransformaties staat de kwaliteit van plan snel onder druk. Bijvoorbeeld door urgentie, optimalisaties om de haalbaarheid te vergroten, uiteenlopende belangen en een intensiever gebruik van het gebied. Hoe houd je dan de kwaliteit van het plan hoog? Tijdens de themasessie Kwaliteit van Plan tipt Flip ten Cate (Federatie Ruimtelijke Kwaliteit) handige kwaliteitsinstrumenten en pleit hij voor een stapeling van belangen om kwaliteit te winnen. Lees meer
Minder procedure voor een beter plan
Gebiedsontwikkelingen worden steeds complexer. Door nieuwe opgaven als duurzaamheid, door de mix van functies in een gebied en doordat er meer en andere partijen betrokken zijn bij een ontwikkeling. Dat betekent dat een tender niet altijd leidt tot het beste plan voor die locatie. Met de themasessie tenderen en partnerkeuze, willen we verkennen hoe we sneller, simpeler en tegen lagere kosten voor zowel de overheid als de marktpartijen tot betere plannen kunnen komen. Lees meer
Cultuurhistorie als inspiratie voor ruimtelijke oplossingen
Bij binnenstedelijke gebiedstransformaties speelt cultuurhistorie vaak alleen een rol als er erfgoed in het geding is. Dan kan het tijdig meenemen van cultuurhistorische randvoorwaarden risico’s verminderen. Maar de ontstaansgeschiedenis kan nog meer betekenen in een visie en ontwerp; het kan aantrekkelijke ruimtelijke oplossingen bieden. Zoals bij het Havenkwartier in Deventer. Lees meer
Binnenstedelijk bouwen met oog voor sociale opgaven
Door de crisis kwamen veel bouwprojecten tot stilstand. Maar in de gemeente Delft is deze tegenslag omgezet in een kansrijk programma richting 2040. Wethouder Raimond de Prez vertelt over de visie van de gemeente op het binnenstedelijk bouwen. “Opvallend zijn de duidelijke ideeën van marktpartijen over de ontwikkeling van de binnenstad en de interesse van diverse partijen om langdurig commitment daarvoor aan te gaan.” Lees meer
“Behoud en ontwikkeling van cultureel erfgoed vraagt om flexibiliteit”
Voor steden met een zeer rijke historie kent de opgave van stedelijke transformatie een extra dimensie. Hoe verwezenlijk je die met respect voor en met gebruik van het erfgoed? We spreken wethouder Marieke Spijkerman over Kampen. Lees meer
Deel deze pagina